Czytelnia
Zaburzenia odżywiania u mężczyzn
Czytelników zapraszam do zapoznania się z artykułem „Zaburzenia odżywiania”. A to z tego względu, że biorąc pod uwagę różnice w specyfice tych zaburzeń między kobietami i mężczyznami tak zwane kryteria diagnostyczne można odnosić do obu płci.
Przyjmuje się, że dojrzewający chłopcy i dorośli mężczyźni stanowią około 10% przypadków zdiagnozowanych zaburzeń odżywiania. Wśród najczęściej rozpoznawanych jest bulimia psychiczna oraz zespół gwałtownego objadania się. Diagnoza tych zaburzeń u mężczyzn jest trudniejsza niż u kobiet. A to z co najmniej kilku powodów. Mężczyźni rzadziej sięgają do tak restrykcyjnych metod kontrolowania wagi, jak to czynią kobiety. Podobnie, epizody objadania się które w przypadku kobiet uchodzą za nieprawidłowe, u mężczyzn bywają sankcjonowane.
Do najważniejszych czynników ryzyka dla zaburzeń odżywiania u mężczyzn wymienia się m.in. nadwagę i otyłość w dzieciństwie. Próby korygowania wagi wiążą się ze stosowaniem diet odchudzających, a te z kolei to jeden z najważniejszych czynników ryzyka i dla kobiet i dla mężczyzn. Dalej, za czynnik ryzyka uważa się uprawianie sportów lub profesji, które wymagają szczupłej sylwetki lub konkretnej wagi. Oprócz wymienionych czynników są jeszcze specyficzne, związane m.in. z zależnością między zaburzeniami odżywiania a orientacją seksualną, percepcją własnej sylwetki czy wybranymi cechami osobowości.
Jeśli chodzi o związek z orientacją seksualną, to w jednym z największych badań dotyczących zaburzeń odżywiania u mężczyzn stwierdzono, że 41% pacjentów było heteroseksualnych, 27% pacjentów było homoseksualnych, a 32% aseksualnych (wykazywali oni brak zainteresowania aktywnością seksualną przez rok przed rozpoznaniem). Orientacja homo-/biseksualna byłą częstsza wśród chorujących na bulimię psychiczną (42%), aseksualność raczej była charakterystyczna dla mężczyzn cierpiących na jadłowstręt psychiczny (anoreksję) (58%) oraz niespecyficzne zaburzenia odżywiania (44%).
Mężczyźni o orientacji homoseksualnej są częściej niezadowoleni z własnej wagi oraz swojego ciała, niż mężczyźni o orientacji heteroseksualnej. Ponadto ci pierwsi częściej jako ideał sylwetki podają sylwetkę z niedowagą. Interesujące i ważne jest także to, że opisano związek między zachorowaniami na zaburzenia odżywiania, a płcią psychologiczną czy rolami płciowymi. I tak dla osób transseksualnych typu mężczyzna/kobieta utrata wagi może być sposobem na zahamowanie libido oraz osiągnięcie szczupłej sylwetki – ideału kobiecej atrakcyjności. U osób transseksualnych typu kobieta/mężczyzna dieta pomaga zatrzymać rozwój drugorzędowych żeńskich cech płciowych oraz menstruację. Pamiętając, że te osoby często są niezadowolone z obrazu własnego ciała. Poszczenie, diety, prowokowanie wymiotów stanowią strategie redukowania stresu oraz drogę zmiany wyglądu.
Jeśli chodzi do zaburzenie postrzegania własnego ciała przez mężczyzn, to okazuje się, że w porównaniu z młodymi kobietami i tak generalnie są bardziej usatysfakcjonowani swoim ciałem. Nie mniej jednak cechuje ich niezgodna z rzeczywistością percepcja ilości tłuszczu we własnym ciele. Interesujące jest to, że gdy mieli wybrać typ sylwetki atrakcyjnej dla kobiet, wybierali postać wskazywaną także przez mężczyzn nie chorujących na zaburzenia odżywania. Im chłopcy są starsi, tym bardziej chcą być szczupli. Koncentrują się też raczej na kwestiach związanych z muskulaturą i ich powiązaniem z siłą, dominacją i męskością. Można to rozumieć jako dowód na wzrost z wiekiem świadomości wymagań kulturowych i pewnego rodzaju nacisku na męskość wyrażającą się umięśnionym ciałem. Wśród mężczyzn to chłopcy późno wchodzący w dojrzewanie częściej skarżą się na brak satysfakcji ze swojego ciała. U dziewcząt ten brak satysfakcji może wynikać z wcześniejszego lub późniejszego niż zwykle dojrzewania. Dojrzewający chłopcy koncentrują się na wzroście masy mięśniowej, a dorośli mężczyźni na utracie masy ciała (tkanki tłuszczowej) oraz wzroście siły mięśni. U kobiet niezależnie od wieku dominuje pragnienie bycia szczupłą.
Jak chodzi o uwarunkowania osobowościowe, mężczyźni chorujący na zaburzenia osobowości częściej są wrażliwi, wątpią w siebie, bywają niestabilni emocjonalnie, brakuje im pewności siebie, brak im poczucia kontroli i wpływu na sytuacje oraz aprobaty otoczenia, są też częściej zależni emocjonalnie. Autorzy mówią także, o związku zaburzeń odżywania z deficytem we wczesnych doświadczeniach rodzic-dziecko. Podobnie jak u kobiet, tak i u mężczyzn zaburzeniom odżywania towarzyszą zaburzenia nastroju, zaburzenia lękowe, zaburzenia osobowości. Dodatkowo mężczyźni częściej niż kobiety uzależnieni są od substancji psychoaktywnych.
Zaburzenia odżywania się są problemem złożonym, często „idą w parze” z innym lub innymi zaburzeniami. Stanowią wskazanie do psychoterapii często w połączeniu z farmakoterapią. Nie powinno się ich lekceważyć, mówić chociażby „a przejdzie mu”, „wyrośnie z tego”, „przeżywa drugą młodość”. Jeśli cokolwiek niepokoi, warto sprawdzić. Skutki nieleczenia mogą być dramatyczne. Tymczasem współczesna psychoterapia oferuje szerokie i bardzo dobre rozumienie źródeł zaburzeń odżywania i zaburzeń współwystępujących im.
Opracowanie: Karolina Matlak
Literatura:
Zaburzenia odżywania się u mężczyzn. Daniel Bąk. Psychiatria Polska 2008, tom XLII, numer 2 strony 167-178.